โดย i_Sport » พุธ มี.ค. 04, 2009 2:29 am
ผักขม จัดอยู่ในวงศ์อะมาแรนทาซี้อี้ (AMARANTHACEAE) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า อะมาแรนทัสลิวิดัส(Amaranthus lividus Linn.) สำหรับชื่อเรียกตามภาษาท้องถิ่นมีมากมายแตกต่างกันออกไป ในแต่ละท้องถิ่น ดังนี้คะ ทางภาคกลางเรียก ผักโขม ส่วนภาคใต้เรียก ผักโหม ผักขม และที่ภาคเหนือจังหวัดแม่ฮ่องสอนเรียก ผักโหมเกลี้ยง แหละกระเหรี่ยงเรียกว่า กะเหม่อลอเดอ ค่ะ
ผักขมในบ้านเรา มี 2 ชนิด ชนิดแรกเรียกว่า ผักขมหัด มีชื่อวิทยาศาสตร์วา อะมาแรนทัส กราซิลส์ (Amaranthus gracills Desf) ซึ่งในภาคกลางจะเรียกว่า ผักโขมหัด ที่ภาคใต้เรียกว่า ผักขม ส่วนที่แม่ฮ่องสอน และกะเหรี่ยงเรียกว่า กะเหม่อลอมี แม่ล้อกู่ แต่ที่เขมรจะรียกผักขมหัดว่า ปะตี ผักขมชนิดที่สองเรียกว่า ผักขมหวาน ซึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์วา อะมาแรนทัส สปิโนซัส (Amaranthus spsinosus Linn.) ผักชนิดนี้มีชื่อภาษาท้องถิ่นในภาคใต้เรียกว่า ผักโหมหนาม ผักโขมหนาม ส่วนที่แม่ฮ่องสอน และกะเหรี่ยงเรียกว่า กะเหม่อลอมี แม่ล้อกู่ และที่เขมรเรียกว่า ปะตี ส่วนภาคกลางจะเรียกว่า ผักขมสวน ค่ะ
ลักษณะ ทางพฤกษศาตร์ ของต้นผักขม จัดเป็นพืชล้มลุกปีเดียวลำต้นมีสีเขียว ต้นตรง มีการแตกกิ่งก้านสาขา ใบเป็นใบเดี่ยวรูปไข่ คอนไปทางสามเหลี่ยม ลักษณะของการแตกใบ จะแตกใบแบบสลับใบมีขนาดกว้าง 2.5-8 ซม. ยาว 3.5-12 ซม. ขอบใบเรียบ ดอกของผักขมจะออกดอกเป็นช่อ มีสีม่วงปนเขียว ดอกจะออกตามซอกใบ ส่วนเมล็ดของผักขมจะมีสีน้ำตาลเกือบดำ
ลักษณะทางพฤกษศาตร์ของผักขมหัด จัดเป็นพืชล้มลุก มีความสูงต้นราว 2 ฟุต มีขนเล็กน้อยใบมีสีเขียวเข้มรี ยาวประมาณ 4 นิ้ว ปลายใบมน หลังใบมีขนและรอยย่น ก้านใบสั้น ดอกเล็กสีน้ำตาลเงินอมม่วง
ลักษณะทางพฤกษศาตร์ของต้นผักขมหนาม จัดเป็นพืชล้มลุกปีเดียว ลำต้นตรงเป็นเหลี่ยมหรือกลมผิวเรียบ แตกกิ่งก้านมาก ใบเป็นใบเดี่ยว รูปไข่ ปลายใบแหลมออกสลับกัน ก้านใบยาวและมีหนามเกิดขึ้นตรงโคนก้านใบ 1 คู่ ดอกเป็นดอกช่อสีเขียวอ่อน ดอกมีขนาดเล็ก ช่อดอกมีหนามแหลมเล็ก แต่มีขนาดของหนามเล็กกว่าหนามที่ต้น เมล็ดมีสีดำหรือสีน้ำตาล จากลักษณะที่แตกต่างกันดังกล่าวจึงทำให้แยกผักขมหัดและผักขมหนามออกจากกัน ได้ค่อนข้างชัดเจน ค่ะ
การปลูกปฏิบัติและดูแลรักษา เนื่องจากผักขมชอบดินร่วนซุยและชุ่มชื่น จึงขอบขึ้นใต้ร่มเงาไม้สามารถขยายพันธุ์ ได้โดยการเพราะเมล็ด ส่วนเรื่องของโรคและแมลงศัตรูของผักขมก็ไม่ค่อยมี ถึงมีก็ไม่เป็นปัญหามากนัก แต่ในทางการค้าก็ไม่ค่อยมีผู้นำไปปลูกเป็นการค้ามากนัก
ประโยชน์ในทางเป็นยาสมุนไพรของผักขมหัด มีดังต่อไปนี้ค่ะ
ใบสด - มีสรรพคุณรักษาแผลผุพอง
ต้น - มีสรรพคุณแก้อาการแน่นหน้าอก ไอหอบ
ราก - ช่วยดับพิษร้อนถอนพิษไข้ ขับถ่ายปัสสาวะ รากของผักปรุงเป็นยาถอนพิษร้อน แก้คัน ถอนพิษไข้ แก้เสมหะ ขับปัสสาวะ และมักจะใช้เป็นยาสมุนไพรร่วมกับผักขมหิน
ประโยชน์ในทางเป็นยาสมุนไพรของผักขมหนาม มีดังต่อไปนี้ค่ะ
รากผักโขมหนาม - เป็นยาแก้ตกเลือด แก้ฝี แก้ขี้กลาก เป็นยาขับน้ำนม แก้แน่นท้อง แก้พิษ แก้ช้ำใน แก้ไข้ ระงับความร้อน ใช้ในเด็กแก้ลิ้นเป็นฝ้าละออง เบื่ออาหารได้อย่างดีค่ะ
นางดวงจันทร์ เกรียงสุวรรณ นักวิชาการเกษตร 6
คณะทรัพยากรธรรมชาติ ผู้เขียน /ผู้ดำเนินรายการ
ผักขม จัดอยู่ในวงศ์อะมาแรนทาซี้อี้ (AMARANTHACEAE) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า อะมาแรนทัสลิวิดัส(Amaranthus lividus Linn.) สำหรับชื่อเรียกตามภาษาท้องถิ่นมีมากมายแตกต่างกันออกไป ในแต่ละท้องถิ่น ดังนี้คะ ทางภาคกลางเรียก ผักโขม ส่วนภาคใต้เรียก ผักโหม ผักขม และที่ภาคเหนือจังหวัดแม่ฮ่องสอนเรียก ผักโหมเกลี้ยง แหละกระเหรี่ยงเรียกว่า กะเหม่อลอเดอ ค่ะ
ผักขมในบ้านเรา มี 2 ชนิด ชนิดแรกเรียกว่า ผักขมหัด มีชื่อวิทยาศาสตร์วา อะมาแรนทัส กราซิลส์ (Amaranthus gracills Desf) ซึ่งในภาคกลางจะเรียกว่า ผักโขมหัด ที่ภาคใต้เรียกว่า ผักขม ส่วนที่แม่ฮ่องสอน และกะเหรี่ยงเรียกว่า กะเหม่อลอมี แม่ล้อกู่ แต่ที่เขมรจะรียกผักขมหัดว่า ปะตี ผักขมชนิดที่สองเรียกว่า ผักขมหวาน ซึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์วา อะมาแรนทัส สปิโนซัส (Amaranthus spsinosus Linn.) ผักชนิดนี้มีชื่อภาษาท้องถิ่นในภาคใต้เรียกว่า ผักโหมหนาม ผักโขมหนาม ส่วนที่แม่ฮ่องสอน และกะเหรี่ยงเรียกว่า กะเหม่อลอมี แม่ล้อกู่ และที่เขมรเรียกว่า ปะตี ส่วนภาคกลางจะเรียกว่า ผักขมสวน ค่ะ
ลักษณะ ทางพฤกษศาตร์ ของต้นผักขม จัดเป็นพืชล้มลุกปีเดียวลำต้นมีสีเขียว ต้นตรง มีการแตกกิ่งก้านสาขา ใบเป็นใบเดี่ยวรูปไข่ คอนไปทางสามเหลี่ยม ลักษณะของการแตกใบ จะแตกใบแบบสลับใบมีขนาดกว้าง 2.5-8 ซม. ยาว 3.5-12 ซม. ขอบใบเรียบ ดอกของผักขมจะออกดอกเป็นช่อ มีสีม่วงปนเขียว ดอกจะออกตามซอกใบ ส่วนเมล็ดของผักขมจะมีสีน้ำตาลเกือบดำ
ลักษณะทางพฤกษศาตร์ของผักขมหัด จัดเป็นพืชล้มลุก มีความสูงต้นราว 2 ฟุต มีขนเล็กน้อยใบมีสีเขียวเข้มรี ยาวประมาณ 4 นิ้ว ปลายใบมน หลังใบมีขนและรอยย่น ก้านใบสั้น ดอกเล็กสีน้ำตาลเงินอมม่วง
ลักษณะทางพฤกษศาตร์ของต้นผักขมหนาม จัดเป็นพืชล้มลุกปีเดียว ลำต้นตรงเป็นเหลี่ยมหรือกลมผิวเรียบ แตกกิ่งก้านมาก ใบเป็นใบเดี่ยว รูปไข่ ปลายใบแหลมออกสลับกัน ก้านใบยาวและมีหนามเกิดขึ้นตรงโคนก้านใบ 1 คู่ ดอกเป็นดอกช่อสีเขียวอ่อน ดอกมีขนาดเล็ก ช่อดอกมีหนามแหลมเล็ก แต่มีขนาดของหนามเล็กกว่าหนามที่ต้น เมล็ดมีสีดำหรือสีน้ำตาล จากลักษณะที่แตกต่างกันดังกล่าวจึงทำให้แยกผักขมหัดและผักขมหนามออกจากกัน ได้ค่อนข้างชัดเจน ค่ะ
การปลูกปฏิบัติและดูแลรักษา เนื่องจากผักขมชอบดินร่วนซุยและชุ่มชื่น จึงขอบขึ้นใต้ร่มเงาไม้สามารถขยายพันธุ์ ได้โดยการเพราะเมล็ด ส่วนเรื่องของโรคและแมลงศัตรูของผักขมก็ไม่ค่อยมี ถึงมีก็ไม่เป็นปัญหามากนัก แต่ในทางการค้าก็ไม่ค่อยมีผู้นำไปปลูกเป็นการค้ามากนัก
ประโยชน์ในทางเป็นยาสมุนไพรของผักขมหัด มีดังต่อไปนี้ค่ะ
ใบสด - มีสรรพคุณรักษาแผลผุพอง
ต้น - มีสรรพคุณแก้อาการแน่นหน้าอก ไอหอบ
ราก - ช่วยดับพิษร้อนถอนพิษไข้ ขับถ่ายปัสสาวะ รากของผักปรุงเป็นยาถอนพิษร้อน แก้คัน ถอนพิษไข้ แก้เสมหะ ขับปัสสาวะ และมักจะใช้เป็นยาสมุนไพรร่วมกับผักขมหิน
ประโยชน์ในทางเป็นยาสมุนไพรของผักขมหนาม มีดังต่อไปนี้ค่ะ
รากผักโขมหนาม - เป็นยาแก้ตกเลือด แก้ฝี แก้ขี้กลาก เป็นยาขับน้ำนม แก้แน่นท้อง แก้พิษ แก้ช้ำใน แก้ไข้ ระงับความร้อน ใช้ในเด็กแก้ลิ้นเป็นฝ้าละออง เบื่ออาหารได้อย่างดีค่ะ
นางดวงจันทร์ เกรียงสุวรรณ นักวิชาการเกษตร 6
คณะทรัพยากรธรรมชาติ ผู้เขียน /ผู้ดำเนินรายการ