โรคลมแดดหมายภึงโรคที่เกิดจากภาวะอุณหภูมิในร่างกายสูง และร่างกายปรับตัวไม่ได้ โลกเรากำลังเผชิญกับ ภาวะเรือนกระจก ทำให้อุณหภูมิของโลก เพิ่มขึ้น น้ำแข็งที่บริเวณขั้วโลก มีการละลายเพิ่มขึ้น รวมทั้งระดับน้ำในทะเล ก็สูงขึ้นทำให้โลกร้อนขึ้น มีโอกาสที่จะเกิดโรคลมแดด เพิ่มขึ้น
ภาวะอุณหภูมิในร่างกายสูง
ร่างกายเราขับความร้อนออกจากร่างกายได้อย่างไร
ร่างกายของคนเราได้รับความร้อนจากสิ่งแวดล้อม และจากการสร้างความร้อของร่างกายเช่น ในขณะพักร่างกายเราสามารถสร้างความร้อนและมีอุณหภูมิเพิ่ม 1.1 องศาเซ้นติเกรดต่อชั่วโมง ในขณะที่ออกกำลังกาย กล้ามเนื้อจะสร้างความร้อนได้ 15 เท่าในขณะที่พัก แต่ร่างกายของเราสามารถปรับอุณหภูมิให้คงที่(Core Temperature) ที่ 37 องศาเซ็นติเกรด(98.6 f) โดยอาศัยกระบวนการดังนี้
- Conduction คือการนำความร้อนออกจากร่างกาย โดยจะต้องมีสื่อการมาสัมผัส เช่น น้ำ ร่างกายจะใช้กลไกนี้ในการขับความร้อนได้เพียงร้อยละ2-3 ของความร้อนที่ร่างกายผลิตได้
- Convection คือการกระจายความร้อนของร่างกายสู่สิ่งแวดล้อมรอบตัว ร่างกายเราใช้กระบวนการนี้ขับความร้อนได้ร้อยละ 10 ของความร้อนที่ผลิตได้ แต่หากอุณหภูมิอากาศสูงกว่าร่างกายของเรา ก็ไม่สามารถใช้กระบวนการนี้ในการขับความร้อนออกจากร่างกาย
- Radiation คือการที่ร่างกายขับความร้อนเป็นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ร่างกายเราใช้กระบวนการนี้ขับความร้อนได้ถึงร้อยละ65 ของความร้อนที่ผลิตได้ แต่หากอุณหภูมิของอากาศสูงขึ้นก็จะขับความร้อนได้น้อยลง
- Evaporation ร่างกายเราขับความร้อนโดยผ่านทางเหงื่อ น้ำลาย สามารถขับความร้อนได้ร้อยละ30 ของความร้อนที่ผลิตได้
จะเห็นได้ว่าร่างกายเราจะขับความร้อนส่วนใหญ่คือวิธีที่3และ4 แต่เมื่ออุณหภูมิของอากาศสูงขึ้น ร่างกายเราจะเหลือวิธีการขับความร้อนโดยทางเหงื่อและทางหายใจได้อย่างเดียว
การปรับตัวกับความร้อน
ความสามารถในการปรับตัวกับอุณหภูมิที่สูงขึ้นกับ สุขภาพ อายุ และสภาพแวดล้อมซึ่งอาจจะต้องใช้เวลาในการปรับตัวเป็นวันหรือสัปดาห์โดยจะมีการปรับตัวดังนี้ เหงื่อจะออกเร็วขึ้นและมีปริมาณมากขึ้น ปริมาณเกลือในเหงื่อจะน้อยลง หัวใจทำงานเพิ่มขึ้น มีการสร้างฮอร์โมนเพื่อเก็บน้ำและเกลือเพิ่มขึ้น
เมื่ออุณหภูมิร่างกายเพิ่มขึ้นจะกระตุ้นสมองส่วน hypothalamus และสมองส่วนปลายทำให้เลือดไหลไปผิวหนังเพิ่มขึ้น เหงื่อออกมากขึ้น หายใจเร็วขึ้นเพื่อขับความร้อนออกจากร่างกาย สำหรับผู้สูงอายุหรือคนป่วยความสามารถเหล่านี้จะเสียไปทำให้อุณหภูมิร่างกายสูง
ร่างกายเราจะทนกับอุณหภูมิได้แค่ไหน
ร่างกายเราสามารถทนกับอุณหภูมิที่ 42 องศาได้ 45 นาทีถึง 8 ชั่วโมงเซลล์ของร่างกายจะสร้าง heat-shock proteins ซึ่งจะทำให้เซลล์มีความทนต่อความร้อน ทนต่อการขาดเลือดหรือแม้กระทั่งการขาดออกซิเจน ทำให้เซลล์ตายช้าลง
ความรุนแรงของโรคลมแดด
สาเหตุของหรือปัจจัยเสี่ยงของโรคลมแดด
โรคประจำตัว
- โรคหัวใจ
- โรคผิวหนัง (eg, scleroderma, ectodermal hyperplasia)
- ไฟไหม้ผิวหนัง
- ร่างกายขาดน้ำ (เช่น อาเจียน ท้องร่วง)
- โรคต่อมไร้ท่อ (เช่น ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ, เบาหวาน, pheochromocytoma)
- โรคระบบประสาท(เช่น, autonomic neuropathies, parkinsonism, dystonias)
- สมองเสื่อม
- ไข้
พฤติกรรม
- ออกกำลังกายหรือทำงานในสภาพอากาศร้อนจัด
- ระบบระบายอากาศไม่ดี
- ใส่เสื้อผ้าหนาหรือกันการระเหยของเหงื่อ
- ดื่มน้ำน้อย
ยาหรือสารพิษ
- ยาลดความดันโลหิต Beta-blockers
- Anticholinergics
- ยาขับปัสสาวะ Diuretics
- สุรา Ethanol
- ยาแก้แพ้ Antihistamines
- ยาต้านการซึมเศร้า Cyclic antidepressants
- Sympathomimetics (eg, cocaine, amphetamines)
- Phenothiazines
- Lithium
- Salicylates
ปัจจัยเสี่ยงอย่างอื่น
- ขาดน้ำและเกลือแร่ Salt or water depletion
- อ้วน Obesity
- อยู่คนเดียว Living alone
- ผู้ป่วยนอนบนเตียงช่วยตัวเองไม่ได้ Confined to bed
- สูงอายุExtremities of age
บทความคุณภาพจาก http://siamhealth.net/
ขอบคุณภาพสวยๆจาก SheKnows